Allt hrundi eftir að kona varð utanríkisráðherra

Mig grunar að þessu sé öfugt farið: Minnkandi testosterón í umferð leiddi til hörmunganna sem við nú upplifum. Þetta er álíka vitlaus ályktun og sú hjá Tímanum breska.

Ég myndi hvað sem öðru líður ekki afskrifa testosterónið alveg strax.

Öld testósterónsins lokið

Með aðalatriðin á hreinu

Er virkilega aðalatriðið við stofnun nýrrar ríkisstjórnar að jafnréttissjónarmiðum sé náð? Þegar jafn erfið úrlausnarefni eru framundan er fráleitt að gera þetta að aðalatriði málsins. Þegar aukaatriðin, án þess að lítið sé gert úr þeim, eru gerð að aðalatriðum, er ekki von á góðu.

Söguleg ákvörðun

Ísland í fjarlægð

Hvergi er Ísland elskað heitar en í útlöndum, var einu sinni sagt. Þetta eru orð að sönnu. Þegar Íslendingurinn dvelst í útlöndum sér hann landið og þjóðina í öðru ljósi, áttar sig á að þjóðin er fámenn og landið frekar lítið. Fer að þykja vænt um tungumálið og menninguna, er minntur á að það eru örfáir sem tala íslensku, örfáir! Ekki það að Íslendingar viti þetta ekki. Þeir eiga það bara til að gleyma sér í amstri dagsins, eða hita leiksins, og ráðast hver að öðrum í stað þess að standa saman í baráttunni.

Íslendingar eru sem sagt mjög uppteknir við að draga hvern annan niður í stað þess að standa saman og búa í haginn. En það að standa saman þýðir ekki að Íslendingar eigi að vera eins og þrjú olíufyrirtæki sem hafa samráð um að okra á viðskiptavinum sínum, eða vera svo blindaðir af ást (og valdagræðgi) á krónunni að sjá ekki að hún hentar ekki lengur sem gjaldmiðill. Hver er annars skýringin á því hvers vegna hún hefur fallið svona í verði gagnvart öðrum miðlum frá því hún var sett á fót? Hver hefur borið virðisrýrnunina? Það er niðurlægjandi að tala um þetta. Það er ekki gott fyrir sjálfstraustið að vera frá landi þar sem núll hafa verið tekin aftan af gjaldmiðlinum. Við ættum etv. að stofna bandalag þjóða sem hafa núllað sig. Simbabve og mörg önnur lönd í Afríku, Argentína, Perú, Brasilía...

Það er Íslendingum nauðsyn að fella niður heimóttarlega tollamúra, forðast tollabandalag Evrópu, hætta að nota krónuna og skapa skilyrði fyrir landnámi erlendra fyrirtækja. Búa þarf svo um hnúta að fyrirhafnarlaust verði að eiga viðskipti við ALLAR þjóðir heims; þær geti selt Íslendingum sínar vörur og þjónustu og Íslendingar þeim sínar vörur og þjónustu. Með dalinn eða evruna sem gjaldmiðil eykst gagnsæi og ólíkt því sem verið hefur hingað til, er vel hugsanlegt að erlend fyrirtæki vilji opna útibú á Íslandi. Hvað sem sjálfsblekkingu um litla sem enga spilingu á Íslandi líður, hafa erlend fyrirtæki ekki treyst sér til að starfa í krónu-umhverfinu. Það skýtur mjög skökku við vegna þess að fyrirfram hefði maður haldið að til „ríkasta lands í heimi“ myndu flykkjast fyrirtæki í von um hlutdeild í velsældinni.

Ég tel einnig að Íslendingar verði að gera upp við sig hvað felst í hugtakinu frelsi. Það er útbreiddur misskilningur að það hafi verið frelsi að kenna að kreppan skall á. Er það frelsi að geta lifað um efni fram og senda öðrum reikninginn? Það er ábyrgðarleysi. Frelsi og ábyrgðarleysi eru ekki eitt og hið sama. Sumir virðast halda það. Með auknu frelsi, þar sem hverjum og einum er skömmtuð meiri ábyrgð, eykst varfærni. Þótt margir vilji ekki viðurkenna það, er ríkisrekstur án undantekninga óhagkvæmari en einkarekstur. Þar er miklu meiri sóun og ábyrgðarleysi. Ríkisstofnanir komast upp með hallarekstur ár eftir ár á meðan einkafyrirtæki fara í þrot ef þau eru ekki réttu megin við núllið. Þessu þarf að breyta, annað hvort með því að minnka umsvif ríkisins eða auka ábyrgð stjórnmálamanna og stjórnenda stofnana. Senda þá í fangelsi ef stofnunin er ekki innan fjárlaga. Ég tel að minnka verði umsvif ríkisins eins og frekast er kostur.

Eins og ástandið í þjóðfélaginu er núna er lítil von til þess að teknar verði ákvarðanir sem koma landi og þjóð vel í framtíðinni. Þeir sem eru að setjast við stjórnvölinn hafa sýnt það með gjörðum sínum undanfarin ár að þeir hafa lítinn skilning á efnahagsmálum. Það sýnir etv. best að helsta markmið formanns Samfylkingarinnar er að koma hennar flokkskonu í forsætisráðuneytið en ekki konu úr öðrum flokkum. Ef þetta er aðalmarkmiðið er ekki von á góðu. 

Þótt ég sé svartsýnn nú fyrir hönd Íslands, er ég það þó ekki til framtíðar. Kreppan mun kenna nýjum kynslóðum hvað ber að gera og þær munu ekki láta aukaatriði stjórna gerðum sínum.

Ég sé rautt!

Skemmtilegt (en þó að sumu leyti sorglegt) er að fylgjast með ofsanum sem grípur um sig þegar minnst er á frjálshyggju. Þó er enginn í orði kveðnu á móti frelsi, að minnsta kosti ekki eigin frelsi. Hvað er það þá sem veldur geðshræringunni? Ég skal segja þér svarið: Það er ábyrgð. Ábyrgðin er óhjákvæmilegur fylgifiskur frelsisins. Það er hún sem svo margir skelfast. Vilja ekki þurfa að bera ábyrgð á neinu, vilja vera undir verndarvæng ríkisins svo þeir sjálfir þurfi ekki að standa á eigin fótum. Verstu tilfellin eru nú þegar í vinnu hjá ríkinu og það eru einmitt þeir sem eru hvað ömurlegastir í viðmóti þegar þjónusta á vegum þess er annars vegar. Þetta minnir mig á sögu:

Einu sinni leigði ég íbúð og pantaði síma. Fyrir mín mistök var símanúmerið tengt í ranga dós í húsinu. Ég hringdi í Póst og síma sem þá hét og sagði við símadömuna að mér hefði orðið á í messunni. Hún gerði sér lítið fyrir og hundskammaði mig. „Þú átt að passa þig á að skrá símann á rétt númer,“ sagði hún og hélt áfram nokkra stund. Þegar hún hafði skammað nægju sína gaf hún mér samband við viðeigandi deild.

Verkefnið framundan fyrir Íslendinga er að auka ábyrgð hvers og eins. Sjálfur myndi ég vilja styrkja áhugamál og atvinnu allra manna, en ég hef því miður ekki efni á því. Og þótt ég væri með debetkort á ríkiskassann gæti ég heldur ekki, í hans nafni, haldið öllum uppi vegna þess að ríkiskassinn er tómur.

Hér eru nokkrar samviskuspurningar:

Á horni Garðastrætis og Vesturgötu er söluturn. Eigandi þessa söluturns greiðir með aðstoð ríkisins matvælaframleiðanda sem framleiðir kindakjöt styrk svo hann fái haldið áfram rekstri. Óþarft er að taka fram að enginn greiðir, með aðstoð ríkisins eða úr eigin vasa, eiganda söluturnsins styrk til að halda sínum rekstri gangandi. Er þetta eðlilegt? Höfum við sem þjóð efni á þessu?

Fólk sem ákveður að eignast börn fær laun frá ríkinu á meðan og svo tekur hið opinbera að sér að gæta þeirra á sinn kostnað í mörg ár á eftir. Barnlausir einstaklingar þessa lands eru þannig skikkaðir til að greiða fyrir mínar barneignir og uppeldi. Finnst þér, kæri lesandi, ekki furðulegt að ríki og borg skuli taka að sér að halda uppi annars fullfrísku fólki sem valið hefur að eignast börn? Höfum við sem þjóð efni á þessu?

Sumir hafa áhuga á klassískri tónlist og hafa skuldsett ríkissjóð um milljarða tugi vegna þessa áhugamáls síns með því að láta reisa hús undir tónlistarflutning í höfninni í Reykjavík (fyrir utan að reka fyrir opinbert fé sinfóníuhljómsveit). Áhugafólk um bíla, frímerki, flugvélar, fiðrildi, tísku, förðun, pönk, teiknimyndablöð og blóðsugur svo dæmi sé tekið hafa minna fé milli handanna til sinna áhugamála vegna þess fjár sem það greiðir til áhugamanna um klassíska tónlist. Er þetta eðlilegt? Höfum við sem þjóð efni á þessu?

Frjálshyggja er annað orð yfir ábyrgð, og það er þess vegna sem ýmsir sjá rautt yfir frjálshyggju. En hvað er fegurra en að hver og einn beri ábyrgð á sér og gerðum sínum?

Er hægt með nokkrum rökum að halda því fram að það sé frjálshyggju að kenna að bankarnir hrundu? Því fer fjarri. Frjálshyggjan er alfarið á móti ríkisábyrgðum. Það hefur alltaf legið fyrir og hefur gert í áratugi. Hvað segir það um þá sem halda þessu fram? Það er augljóst: Þeir sjá rautt! Með slíkt fólk í forsvari getur Íslandi ekki annað en farnast illa. Það er staðreynd sem á eftir að renna upp fyrir mörgum á næstunni. Ekki henda mótmælaskiltunum alveg strax.

Orra sníld

Hver kannast ekki við að hafa fengið misgóðan mat um jólin? En ekki lengur, nú geta allir fengið sjávarfangið beint í fangið. Egozentric™®© hefur hannað glæsilega hönnun sem á sér enga fyrirmynd í gervöllum heimi. Síldarímyndin hefur fengið á sig blett undanfarið og því kominn tími á að fríska upp á hana. Í samvinnu við góðan viðskiptavin var hönnuð ný lína sem á eftir að slá eftirminnilega í gegn og verða Íslandsvinur um ókomin ár.

Orrasníld, maríneruð í bitum. Sérstakt tilboð: 8999 kr. krukkan (lok innifalið). Herramannsmatur á hvers manns borð.

Gátan um jólatréð leyst

Ég man hvað ég hló að Dave Allen þegar hann gerði grín að þeim sið að taka árlega afskorið tré inn í stofu og skreyta það. Hef alltaf furðað mig á þessu, en tekið þátt engu að síður, enda jólabarn. Um daginn fékk ég skyndilega einskonar vitrun, áttaði mig á því hvers vegna þetta er gert. Jólin eru sólstöðuhátíð þar sem því er fagnað að daginn er tekið að lengja á ný. Jólatréð, eða sólartréð, er vitaskuld tákn þess að brátt tekur gróðurinn við sér og trén laufgast. Jólatréð er hrísla sem tekin er inn í hús og laufguð með skrauti. Jólaserían og kúlurnar eru tré í skrúða með ávöxtum. Auðvitað! Að ég skyldi ekki átta mig á þessu fyrr!

Eðliegast er að taka lauflausa hríslu og skreyta, en grenitrén eru líka falleg. Ég fyrir mitt leyti fagna hækkandi sól engu minna þótt skeggjaður maður í skikkju ráfi um í veislunni. Sagan af honum er skemmtilegur spuni utan á sólstöðuhátíðina.

Blandað hagkerfi að hætti Wade

Í viðtali um daginn lýsti Robert Wade þeirri skoðun sinni að affarasælast væri að hafa blöndu af opinberum rekstri og einkarekstri í bankakerfinu. Hann hefur þá væntanlega ekki verið að meina þá blöndu sem var til skamms tíma á Íslandi. Vill trúlega hafa hana enn sterkari en kerfi þar sem ríkis-íbúðalánabanki keppir við einkabanka um fasteignalán og lánar líka einkabönkum til fasteignalána með tilheyrandi verðblöðru. Í gömlu blöndunni var einnig ríkis-seðlabanki sem bar ábyrgð á einkabönkunum (hvað svo sem bankastjórnin fullyrti. Hvort það var ríkið sjálft eða seðlabanki þess sem var bleyjan er aukaatriði) og hagstýrði þeim eftir bestu samvisku. Ekki þannig kerfi segir Wade. Meira ríki og minna einka eru skilaboð hans.

Wade er á villigötum hvað þetta snertir. Vegir hrunsins á Íslandi liggja allir um ríkisstofnanir, íslenskar og erlendar. Bandarískir afglapar við stjórnvölinn komu á kerfi sem lánaði án ábyrgða og aðrir afglapar útbjuggu ábyrgðalausu lánin svo úr garði að enginn áttaði sig á að þau voru rusl, ekki einu sinni sprengmenntuðustu sérfræðingar á hæstu launum heims. Enn aðrir afglapar lækkuðu vexti úr öllu hófi svo offramboð varð á lánsfé. Íslenskir ríkisstarfsmenn virtust halda að Ísland væri í eigin sólkerfi með eigin lögmál og hækkuðu vexti svo almenningur sneri sér til útlanda eftir lánum og fjárspekúlantar græddu á vaxtamuninum. Háu vextirnir höfðu tvær alvarlegar afleiðingar: Erlend lán með gengisáhættu og stórkostlegt innstreymi gjaldeyris sem hlaut að vilja burt aftur með tilheyrandi hruni.

Lærdómurinn sem draga má af þrengingunum núna er sá að heppilegast er að hver og einn beri ábyrgð á sínum gerðum. Því fleiri sem það gera, því minni líkur á kreppu. Þetta ætti Wade að vera búinn að gera sér grein fyrir. En líklega er hann einn af þeim sem sjá rautt þegar minnst er á frjálshyggju vegna þess að frjálshyggjan er annað orð yfir ábyrgð.

Besta skírnargjöfin

Þegar Ragnar Orri sonur minn var skírður vorið 2007 gaf skrýtin frænka honum 60 dali í skírnargjöf. Dalirnir voru settir í skúffu og gleymdust þar. Um daginn fundust dalirnir. Í millitíðinni höfðu þeir tvöfaldast í verði. Sama er ekki hægt að segja um 15 þúsund krónurnar sem hann fékk frá langömmu sinni og höfðu líka gleymst í skúffunni.

Boðskapur sögunnar er þessi: Ísland sem alþjóðleg fjármálamiðstöð er hugmynd sem einungis er hægt að flokka sem hlægilega vitleysu (lýsir bæði heimóttarskap og sjálfsblekkingu). Sagt er að krónan endurspegli efnahagsástand landsins á hverjum tíma betur en alþjóðlegur gjaldmiðill myndi gera. Það er ekki rétt. Krónan hefur undanfarin ár ekki endurspeglað neinn raunveruleika, raunar aldrei. Gengið var til skamms tíma allt of hátt, nú er það trúlega of lágt, en það er bein afleiðing af „traustu hagstjórninni“.

Íslendingar þurfa að notast við alþjóðlegan gjaldmiðil. Reynslan kennir okkur að hagstýrendur landsins hafa aldrei ráðið við það verkefni að halda úti íslenskum gjaldmiðli. Sveiflur hans og virðisrýrnun sýna það svart á hvítu, hvað sem hagfræðikenningum líður.

Dalirnir 60 reyndust vera besta skírnargjöfin. Þeir eru óháðir „hagstjórninni“ á Íslandi og Ragnar Orri græddi á því.

Náttbuxurnar rifnuðu

Þau undur og stórmerki gerðust um daginn að náttbuxur Sigurgeirs Orra (41) rifnuðu er hann var að klæða sig í þær. „Fóturinn bókstaflega stakkst í gegnum hnéð,“ sagði Sigurgeir Orri í samtali við Slefað og skeint. „Þá áttaði ég mig á því að þær voru úr sér gengnar, eða réttara sagt úr sér sofnar. Þetta var í aðdraganda jólanna og minntist ég á í framhjáhlaupi við konu mína að mig vantaði sárlega nýjar náttbuxur. Trúlega hefur hún verið annars hugar þá, því engar náttbuxur komu úr jólapakkanum.“ Þetta er hræðilegt að heyra, Slefað og skeint vonar að Sigurgeir Orri fái nýjar náttbuxur fljótlega. „Ég vona það svo sannarlega líka,“ sagði Sigurgeir Orri að lokum.

Myndin tengist fréttinni ekkert.

Vulvuspá 2009

Vulvan segir: Síðasta ár var anus horribilis. Þetta ár verður anus terribilis.